به مردم آدرس اشتباه ندهید

آقای سید مصطفی تاج‌زاده از فعالان سیاسی جریان اصلاحات به تازگی با روزنامه اعتماد مصاحبه‌ای انجام داده است. در این یادداشت می‌کوشم برخی از مدعاهای مصاحبه ایشان را نقد کنم. ابتدا خلاصه‌ای از صحبت آقای تاج‌زاده را می‌آورم و سپس در حد توان کاستی‌هایش را نشان می‌دهم.

ایشان در آن مصاحبه ضمن بیان این نکته که رفع تحریم‌ها، حداقل 30 درصد مشکلات اقتصادی کشور را حل می‌کند راه حل رفع تحریم اقتصادی را «مذاکره» و «توافق» با دولت ترامپ می‌داند و حاکمیت را بابت مذاکره نکردن با ترامپ سرزنش می‌کند. او در بخشی دیگر از مصاحبه‌اش مدعی می‌شود اگر بر سر مسائل غیر هسته‌ای هم با اوباما مذاکره می‌کردیم و به توافق می‌رسیدیم ترامپ نمی‌توانست به این راحتی برجام را نقض کند و از آن خارج شود.

تاج‌زاده در ادامه ضمن محتمل دانستن وقوع دوباره شورشی مانند آبان 98 تنها راه جلوگیری از آن را آغاز مذاکره برای رفع تحریم‌ها می‌داند و ادامه می‌دهد حتی اگر دولت روحانی استعفاء کند و اصولگراها روی کار بیایند باز هم دولت جدید مجبور است با امریکا از در مذاکره و سازش وارد شود، چون چاره‌ای جز این ندارد. این فعال سیاسی اصلاح طلب در ادامه به صراحت می‌گوید حتی اگر با امریکا وارد جنگ هم بشویم باز هم در نهایت باید با آنان صلح کنیم. پس چه بهتر که این مذاکره را همین الان و به اختیار خودمان انجام دهیم!

نقد:

1) بر چه اساسی ادعا می‌کنید رفع تحریم‌ها حداقل 30 درصد مشکلات اقتصادی کشور را برطرف می‌کند؟ مگر هم‌فکران خودتان در دوران حیات مرحوم برجام! ادعا نمی‌کردند رفع تحریم به تنهایی کاری از پیش نمی‌برد و باید به فکر اصلاحات ساختاری در اقتصاد کشور باشیم؟ اساسا یکی از پاسخ‌های جناح جناب تاج‌زاده به این پرسش مردم در آن زمان که چرا با وجود برجام، وضع معیشت مردم بهتر نشده است این بود که برجام فقط برخی محدودیت‌های خارجی و بانکی را رفع کرده است و برای بهتر شدن اوضاع باید ساختار اقتصادمان را بهبود ببخشیم. آخر کدام حرف‌تان را باید باور کنیم؟

2) برخی اقتصاددانان مشهور کشور - از جمله دکتر سعید لیلاز که اتفاقا وابسته به جناح جناب تاج‌زاده هستند - معتقدند ایران اساسا تحریم‌ناپذیر است (1) و با توجه به ظرفیت‌های گسترده‌ای که دارد می‌تواند اثربخشی تحریم‌ها را به حداقل برساند و مسیر رشد و توسعه‌اش را با کمترین مزاحمت تحریمی ادامه دهد. خوب است آقای تاج‌زاده قبل از هرگونه اظهارنظر نسبت به تاثیرگذاری تحریم‌ها، به دیدگاه‌های کارشناسان فن نگاهی بیندازد.

3) چه تضمینی هست که با ترامپ مذاکره کنیم، به توافق برسیم، تعهدات‌مان را اجرایی کنیم و او زیر قول و قرارش نزند؟ «تعهد شفاهی» رئیس جمهوری که «توافق‌نامه کتبی» سلف خودش را پاره کرده، از پیمان‌های جهانی بسیاری خارج شده و به قول سیاسیون کشورش مثل آب خوردن دروغ می‌گوید چگونه می‌تواند قابل اعتماد و اتکاء باشد؟

4) تحریم اساسا برای امریکایی‌ها یک ابزار است؛ ابزاری کارآمد. آنان گمان می‌کنند چون یک بار این ابزار را به کار گرفتند و موفق شدند می‌توانند هر بار که دلشان بخواهد آن را به کار بگیرند و طرف مقابل را به عقب برانند. تنها راه خلاصی همیشگی از شر تحریم‌ها، از کار انداختن عملی آن‌هاست نه رفع ظاهری آن. به بیان روشن‌تر، جمهوری اسلامی یک بار و فقط یک بار باید به امریکا بفهماند با تیغ تحریم نمی‌تواند زخمی به بدن اقتصادش بزند و یا حداقل اگر زد این خراش، کاری و عمیق نخواهد بود. مطمئن باشید این اتفاق که بیفتد امریکا تحریم‌ها را لغو خواهد کرد و دیگر هیچ‌گاه چنین ابزار بی‌آبرو و نخ‌نماشده‌ای را به کار نخواهد گرفت.

5) گفته‌اید «حتی اگر با امریکا وارد جنگ شویم باز هم باید صلح کنیم» و سپس استنتاج کرده‌اید که «پس چه بهتر که الان صلح کنیم». این از آن ادعاهای عجیب است. زیرا اولا به دلیل توانمندی‌های گسترده نظامی ایران، هزینه وحشتناک جنگ برای امریکا، وجود محور قدرتمند مقاومت، حضور اسرائیل به عنوان پاشنه آشیل امریکا در منطقه و چند دلیل محکم دیگر بعید است امریکا بخواهد با ایران وارد درگیری نظامی شود. ثانیا اگر هم خدایی ناکرده این اتفاق بیفتد بلایی که بر سر امریکا و متحدانش می‌آید حتما دهشتناک‌تر از ضربه‌ای است که آن‌ها می‌توانند به ما بزنند. ثالثا رفتن به میز مذاکره به عنوان طرف پیروز جنگ، زمین تا آسمان فرق می‌کند با تن دادن به آن به عنوان کشوری که کم آورده، تحریم‌ها امانش را بریده و می‌خواهد زنجیر تحریم را از پای اقتصاد ویرانش باز کند.
 

جمع‌بندی:

این یادداشت ادعا نمی‌کند تحریم‌ها موثر نیستند. حتما تحریم اثر منفی می‌گذارد و مردم را تحت فشار قرار می‌دهد اما می‌توان با فعال کردن ظرفیت‌های گوناگون کشاورزی، صنعتی، گردشگری و خدماتی، تجارت گسترده با کشورهای همسایه، رفتن به سوی پیمان‌های پولی دوجانبه، ایجاد اتحادیه با کشورهای تحت تحریم امریکا، خصوصی‌سازی، کاهش تصدی‌گری دولتی، شفافیت مالی و راهکارهای دیگر اثر تحریم‌ها را به کمترین مقدار خود رساند. تاثیر تحریم که کم شود، خودِ واضعان، لغوش خواهند کرد.
 
پی‌نوشت:
(1) مصاحبه دکتر سعید لیلاز با خبر آنلاین، 7 تیر 1394